Mali vodič za snalaženje po Cirihu - dio 1 / A small guide for visiting Zürich - part 1

Početak svakog putovanja i snalaženja u jednom gradu za mene je oduvijek predstavljala mapa tog mjesta. Uvijek volim da se unaprijed pripremim i otprilike saznam šta me očekuje, iako poštujem onoga ko je rekao nadajte se najboljem, ali budite spremni na neočekivano. 

Start of each trip and orientation in one city for me has always represented the map of that place. I always like to prepare ahead and roughly know what to expect, although I do respect the person who said hope for the best but be prepared for the unexpected.

U slučaju Ciriha, najbolja početna tačka za obilazak grada je Glavna željeznička stanica ili Hauptbahnhof. Bez obzira da li dolazite vozom, tamo se mogu pronaći svi potrebni turistički vodiči, uključujući i mapu grada, mapu i plan gradskog prevoza i drugi gradski vodiči, i sve to besplatno. Kao i većina drugih evrposkih gradova, Cirih može da se pohvali odličnom mrežom javnog gradskog prevoza. Oni nemaju klasičnu podzemnu željeznicu, tzv. U-bahn, nego S-bahn, što znači da se samo u pojedinim dijelovima kreće pod zemljom. Osim vozova, za javni gradski prevoz koriste se još i tramvaji, trolejbusi, autobusi, brodići, nekoliko uspinjača i bicikli. Cijena dnevne karte u osnovnoj gradskoj zoni iznosi 8,40 franaka, i važi 24 sata, međutim samo za dnevne linije (od 05:30 do 00:30 sati). Za kupovinu karte na automatima (koji se nalaze na svakom stajalištu) je uglavnom pametno da imate novac u kovanicama, iako je na pojedinim mjestima moguće platiti karticom. Na stajalištima se takođe nalaze mali kontejneri, koji se svakodnevno snabdijevaju besplatnom dnevnom štampom (časopisi Blick am Abend i 20 minuten, koji petkom ima i specijalno izdanje sa vijestima o modi, muzici, filmu, umjetnosti...). U sredstvima javnog prevoza se zahvaljujući posterima, flajerima, lecima, redovno možete informisati o dešavanjima u gradu, kojih nikada ne fali. Za sve ljubitelje minimalizma i poklonike novih tehnoloških dostignuća, preporučila bih dvije besplatne aplikacije za pametne telefone. Prva je ZüriPlan (koja je neka vrsta mape, sa mogućnošću unosa pojedinih adresa i pruža niz različitih pogodnosti), te aplikacija SBB mobile, odnosno Švajcarskih željeznica, gdje ćete na najlakaši način moći da se snađete u gradskom prevozu, unosom željene destinacije ona nudi različite načine na koje možete doći do nje, sa tačnim vremenima polazaka i td. U suštini, kada znate šta želite da vidite i gdje želite da stignete, ostatak je više nego jednostavan.

In the case of Zurich, the best starting point for visiting the city is its main train station, so called Hauptbahnhof. Whether you arrive by train or not, one can find there all the necessary travel guides, including city maps, public transportation plan and other city guides, all for free. Like most other European cities, Zurich boasts an excellent network of public transportation. They don't have a classic subway - so called U-bahn, but S-bahn, which means that in only certain parts it goes underground. In addition to the trains, public transportation has also trams, trolleybuses, buses, boats, bicycles and several funiculars. Daily ticket price in the primary urban area is 8.40 francs , and it is valid for 24 hours, but only for daily lines (from 05:30 to 00:30). To purchase tickets on the machines (which are located at each stop) it is generally a good idea to have coins, although in some places you can pay with your credit card. At stops small containers are also located, which are supplied with free daily press (magazines Blick am Abend and 20 minuten, which has a special edition Fridays, with news about fashion, music, film, art ...). In public transportation, thanks to posters, flyers, leaflets, you will get regularly informed about the happenings in the city, which never lacks. For all lovers of minimalism and fans of new technological achievements, I would recommend two free applications for smart phones. The first ZüriPlan (which is a kind of map, with the possibility of entering individual addresses, it provides a number of different benefits) and SBB Mobile app (by Swiss Railways), where you will be able to find your way in the public transport in easiest possible way. By entering desired destination it offers different ways to get there as well as the exact time of departure and so on. In fact, when you know what you want to see and where you want to go, the rest is more than simple.

Unutrašnjost Glavne željezničke stanice

A evo i nekoliko prijedloga, makar što se tiče gradskog centra. Preko puta Glavne željezničke stanice nalazi se Nacionalni muzej Švajcarske (Landesmuseum Zürich), izgrađen u stilu francuskih renesansnih dvoraca. On sadrži najveću kolekciju predmeta iz švajcarske istorije, uključujući garderobu, oružje, oklope, zbirku kovanica i td. Sa druge strane Glavne željezničke stanice nastavlja se Bahnhofstrasse, jedna od najpopularnijih ulica ovog grada. Poznata je brojnim prodavnicama, buticima brendova visoke mode, juvelirnicama, prodavnicama satova i slično, i povezuje Glavnu željezničku stanicu sa ciriškim jezerom. Ona se proteže paralelno sa rijekom Limat, koja istječe iz Švajcarskog jezera, a sa obe strane ovog poteza ređaju se brojne znamenitosti. 

And here are a few suggestions, at least as far as the city center goes. Across the street from the Main train station is the Swiss National Museum (Landesmuseum Zürich), built in the style of French Renaissance castles. It contains the largest collection of items from Swiss history, including clothing, weapons, armor, a collection of coins and so on. On the opposite side of the main train station Bahnhofstrasse continues, one of the most popular streets of the city. It is known for the numerous shops, boutiques, brands of high fashion, jewelry, watch stores, etc., and connects the Main train station with the Zurich lake. It runs parallel with the River Limmat, which flows out of the Zurich lake, and on both sides of it visitors can find numerous attractions.

Zgrada Nacionalnog muzeja Švajcarske

Izgled zgrade Glavne Željezničke stanice

Pogled na Glavnu željezničku stanicu iz Bahnhofstrasse

Beyer Zürich muzej časovnika i ručnih satova

Obale Limata su povezane brojnim mostovima i na obe strane nalaze se poznata zdanja poput Grossmünster katedrale, crkve Sv. Petra, Fraumünster crkve (poznate po vitražima Marca Chagalla), Wasserkirche (ili crkva na vodi), Prediger Kirche, Vijećnice (Rathaus), Kunsthaus muzeja umjetnosti (koji sadrži veliku kolekciju umjetničkih dijela, uključujući radove Alberta Giacomettija, Picassa, Moneta i Chagalla) i brojni drugi. Na lijevoj obali Limata u starom gradu nalazi se Lindenhof, trg na bržuljku, na čijem se mjestu nekada nalazilo rimsko utvrđenje. Sada na njemu dominiraju stabla lipe, po kojem je i dobio naziv, a odatle se pruža odličan pogled na suprotnu stranu rijeke i jezero. Na desnoj obali Limata, između trgova Central i Bellevue nalazi se dio grada poznat kao Altstadt (stari grad). Ispresijecan je brojnim šarmantnim uličicama koje gledaju na Limmatquai (ulicu uz desnu obalu rijeke). A o brojnim kafeima, restoranima, cvjećarama, prodavnicama čokolade, igračaka i plovidbi po ciriškom jezeru u sljedećem nastavku.

Limmat river banks are linked with many bridges, and on both sides there are famous buildings such as Grossmünster cathedral, church of St. Peter, Fraumünster church (known for its stained glass windows by Marc Chagall), Wasserkirche (or church on the water), Prediger Church, City Hall (Rathaus), Kunsthaus art museum (which contains a large collection of works of art, including works by Alberto Giacometti, Picasso, Monet and Chagall) and many others. On the left bank of the Limmat in the old town is the Lindenhof - city square on a hillside, where Roman fortress once used to be. Now it is covered with linden trees, after which it was named - a spot with a great view of the opposite side of the river and lake. On the right bank of the Limmat, between Bellevue and Central squares is a part of the city known as the Altstadt (old town). It is intersected by numerous charming streets that overlook the Limmatquai (the street on the right bank of the river). About numerous cafes, restaurants, florists, chocolate shops, toy shops and sailing on the Lake of Zurich you can read in Part 2.

Toranj crkve Sv. Petra

Pogled sa Lindenhofa

Na suprotnoj obali rijeke dominira toranj Prediger Kirche

Limmatquai - tornjevi blizanci pripadaju katedrali Grossmünster

Grossmünster katedrala

Fraumünster crkva

Arhitektura u filmu

Arhitektura i film predstavljaju šestu i sedmu umjetnost na tradicionalnoj estetskoj skali. Ni jedna ni druga nemaju jedinstvene definicije, nego više njih. I dok se arhitekturom smatra umjetnost oblikovanja prostora, film je umjetnički medijum koji se koristi vizuelnom dinamikom. Jedna bez druge ne mogu, a veoma često je arhitketura igrala veoma značajne uloge u filmovima, ponekad i glavne. Kako u pozorištu, tako i na filmu, scenografija pomaže gledaocima da zarone u priču i povjeruju u iluziju.

Ovo je spisak filmova u kojima smatram da je arhitektura odigrala ključnu ulogu, poređani su prema vremenu nastanka. Nadam se da cete i sami imati poneki prijdelog koji bih uvrstila na listu.

1.       Metropolis (1927), režiser Fritz Lang – Mogli bismo ga nazvati klasikom naučne fantastike. Radnje smještene u „futurističku urbanu utopiju“ , bavi se vječnim pitanjem razlike između radničke klase i vlasnika kapitala. U filmu su po prvi put upotrijebljeni neki od specijalnih efekata, on predstavlja najskuplji film snimljen do tada, a naknadno su snimljene brojne njegove interpretacije.

2.       Le ballon rouge (1956), režiser Albert Lamorisse – jeste tridesetčetvorominutni film koji prati jednog dječaka i njegov crveni balon u šetnji ulicama Pariza. Veoma retro.

3.       Playtime (1967), režiser Jacques Tati – komedija u kojoj je predstavljen Pariz u modernističkom duhu. Modularnost, staklene zavjese, liftovi, eskalatori, ogromne poslovne zgrade... Parodije uvijek na najbolji način uspiju da prikažu svu apsurdnost neke pojave.

4.       Blade runner (1982), režiser Ridley Scott – naučno-fantastični film sa zanimljivom vizijom o budućem izgledu svijeta 2019. godine. Izgleda da se arhitektura i tehnologija nisu razvijale brzinom koja je pretpostavljena u ovom filmu, a jedna od zanimljivosti jeste da je enterijer kuće glavnog junaka u filmu (Harrison Ford) snimana u Ennis houseFrank Lloyd Wright-a.

5.       The fifth element (1997), režiser Luc Besson – još jedno naučno-fantastično ostvarenje, koje prikazuje viziju budućnosti. 

6.       The Cube (1997), režiser Vincenzo Natali – naučno-fantastični horor, snimljen u lavirintu, vještački stvorenoj realnosti, a cilj protagonista je da pronađu izlaz i prežive.

7.       Lost in translation (2003), režiserka Sofia Coppola – film koji savršeno prikazuje užurbanost i život najmnogoljudnijeg grada na planeti, Tokija. 

8.       Knjiga rekorda Šutke (2005), režiser Aleksandar Manić - predstavlja film o romskom naselju u Makedoniji. Zapravo se radi o opštini pod nazivom Šuto Orizari, koja ulazi u sastav glavnog grada Makedonije, a u kojoj većinu stanovništva čine Romi. Ovaj pitoreskni film zapravo je dokumentarac koji prati živote stanovnika ovog naselja. U Šutki je sniman i Kustrucin Dom za vešanje.

9.       Paris, je t'aime (2006), režiseri su 22 umjetnika, između ostalog Joel i Ethan Coen, Tom Tykwer, Alexander Payne, i drugi. Film se sastoji iz nekoliko odvojenih priča koje se dešavaju u glavnom gradu Francuske i oslikava različite aspekte života u njemu.

10.       The Fall (2006), režiser Tarsem Singh - sniman na 23 različite lokacije, koje oduzimaju dah bilo prirodnom ljepotom, bilo monumentalnim građevinama. Neke od njih su Džodpur (plavi grad u Indiji), Tadž Mahal, Pariz, botanička bašta Buenos Airesa, Aja Sofija i druge. Scenografija i kostimografija su ono što ovo djelo čini izuzetnim.

11.       24 city (2008), režiser Jia Zhangke – film koij prati dešavanja u jednom gradu u Kini od 50-ih godina prošlog vijeka do danas. Kroz živote i priče ljudi prati se izgradnja stambenog kompleksa na mjestu nekadašnje fabrike, događaj preuzet iz stvarnog života. Prikazuje blisku spregu između društvenih promjena i izgrađene strukture.

12.       Inception (2010), režiser Christopher Nolan – o arhitekturi koja se stvara iz uma, paralelnim stvarnostima u snovima, koji postaju toliko realni da je veoma teško realnost odvojiti od iluzije.

                                         

Čitanje lektire

             Može li se o mentalitetu naroda neke zemlje ili nekog kraja saznati išta na osnovu posmatranja njegove izgrađene strukture? Koliko arhitektura ocrtava karaktere ljudi koji su je gradili? To je pitanje koje sam sebi postavila čitajući knjigu Kako najlakše upropastiti sopstvenu kuću (u fazi gradnje-naravno!). Autor ovog antipriručnika za mudre investitore je arhitekta Marin Rajković. Rođen je 26.06.1952. u Beogradu, diplomirao na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Beogradu 1979., a urbanizam magistrirao 1988. godine. Autor koji se dugi niz godina bavio poslovima projektovanja, adaptacije i rekonstrukcije uglavnom manjih objekata sigurno je poučen iskustvom imao šta i da napiše na tu temu. 

             Prvobitna ideja mi je bila da naziv ovog posta bude „recenzija knjige“, međutim vrlo brzo sam odustala od toga i odlučila se za nešto manje ambiciozan naziv koji bi više odgovarao sljedećem tekstu. Dakle, očigledno je da se radi o knjizi šaljivog karaktera i sadržaja, međutim, kako je oduvijek važilo da u svakoj šali ima i ponešto zbilje, tako mi se čitajući je prirodno nametnulo ono pitanje sa početka teksta.

              Prije nego što zaronim u opis fabule, trebalo bi da kažem da je knjiga obogaćena ilustracijama čuvenig Dobrosava Boba Živkovića, što samo još više doprinosi njenom kvalitetu. Lično bih je preporučila na čitanje svježe upisanim studentima arhitekture, čisto da se pripreme za ono što će ih u budućnosti čekati (jer o ovom aspektu niko vam na fakultetu neće otvoreno pričati) i da se dobro namsiju, a onda i samim budućim investitorima, svim potencijalim graditeljima svojih domova.

Knjiga je ispričana iz perspektive glavnog junaka i prati njegova dešavanja. Na samom početku glavni junak je isportretisan kao biznismen, privatnik, porodični čovjek, pomalo tvrdica, koji se odlučuje da je došlo vrijeme da se sa svojom četvoročlanom porodicom iz malenog stana preseli u kuću. Shvativši pri tome da je, kao i većina ljudi sa naših prostora, obdaren „graditeljskim genom“, on odlučuje da se sam uhvati u koštac sa svim izazovima i preprekama koje gradnja kuće nosi sa sobom. I upravo oslanjajući se na postojanje prethodno pomenutog gena, on počinje da radi sve samo naopako, znate kao u onoj dječijoj  pjesmi:

"U desetom selu

Živi Antuntun

U njega je malko

Neobičan um

On posao svaki

Na svoj način radi

Jaja za leženje

On u vrtu sadi...."

E sad, on baš i nije imao farmu kokoški, ali je zato sam nacrtao osnove oba sprata svoje kuće, bez stepeništa koje ih povezuje, o mikrolokaciji da i ne pričamo. Tek nakon toga upustio se u kopovinu placa, a zatim i građevinskog materijala, uključujući i samu stolariju bez ikakve prethodne specifikacije. Da stvar bude još gora, činilo se kao da ga cijelim putem prati maler. Ispostavilo se da ispod placa postoje podzemne vode. U nastojanju da uštedi on nastavlja po svome, posao bez planiranja i projekta, uvjeravajući sebe da mu na kraju krajeva  „treba samo plan temelja do prve ploče pre druge zime“. Ovdje se u fabulu upliće jedan dobro poznati fenomen Balkana, i to upravo u momentu kada se naš junak odlučuje da u lokalnoj kafani otvori svoju "logističku bazu" gradnje. Iskreno, fenomen sklapanja poslova u kafani nikad mi nije postao jasan?! Dok ljudi milionske poslove ugovaraju putem skype-a, u eri postojanja elektronskih potpisa, kod nas se nijedan posao ne može sklopiti dok se to sve dobro ne podmaže i ne zalije...

   Naš junak nastavlja svoju avanturu dalje, počev od biranja izvođača radova, preko izrade projektne dokumentacije, koja, usput rečeno, uopšte ne prati izvedeno stanje... Jadan investitor ni sam nije znao u šta se upustio. O konsultovanju urbanističkih i regulacionih planova da ne pričamo, takođe je zakazao i u pribavljanju potrebne prostorne dokumentacije i dozvola. I tako, kada se stvari rade zbrda zdola, obično se ispostavi da su trajale nekoliko puta duže i bile nekoliko puta skuplje samo da se poštovao neki redosljed. 

Priča o ovdašnjim investitorim teško da se može svesti na kratak tekst. Kako se ispostavilo do sada, ljudi na našim prostorima osim graditeljskog gena imaju još jednu osobinu, a to je hronično nepovjerenje. Ta nepovjerljvost vjerovatno ima opravdane korijene, pa su se ljudi vijekovima rukovodili onom dobro poznatom „uzdaj se u se i u svoje kljuse“, ali da li je to zaista teorema koja je u svim aspektima života primjenjiva? O tome da li je glavni junak ove knjige dobio kuću iz snova i kakva je ona na kraju bila, te koja su ga sve iskušenja na putu neimara dočekala i kako se sa njima izborio možete pročitati u ovoj knjižici. 

Glavni protagonista knjige na mukama, odakle početi...

Okružen "secikesama"

Kada se investitor nađe u okruženju arhitektonskog biroa to je pomalo zastrašujuće...

Svježe diplomirane studentkinje arhitekture će se lako pronaći u ovoj karikaturi...

Sve je počelo samopouzdanjem i čvrstom vjerom u "graditeljski gen"

Zürich West

Pogled na Zürich West sa jednog od nadvožnjaka

Poslovni centar Technopark Zürich

Cubus Office Building, Gigon Guyer Architekten

Shopping centar "Im Viadukt", arhitekti EM2N

"Freitag" prodavnica, Spillmann Echsle arhitekti

Ulaz u Frau Gerolds garten

Cirih Zapad je bivša industrijska zona grada koja danas osim poslovnih zgrada utjelovljuje i mnoge druge sadržaje poput kulture, umjetnosti, gastronomije, trgovine i arhitekture. Nalazi se na putu između glavne željezničke stanice i Cirih Altšetetna, u neposrednoj blizini Hardbrik tramvajske stanice. To je dio grada koji se mijenja i raste velikom brzinom i na kojem se te promjene očigledno vide, a čiji svjedok su i brojni građevinski kranovi.

Od mnogobrojnih sadržaja koje može da ponudi  izdvaja se „Prime tower“, najivša zgrada u Cirihu, čiji su autori Gigon Guyer arhitekti. Ovaj neboder je nekad nosio naziv Maag tower, prema bivšoj fabrici zupčanika na čijem je mjestu nikao. Ovaj objekat je u osnovi osmougaonik, čija fasada se ističe oštrim i jednostavnim ivicama staklene zavjese. U neposrednoj blizini se nalazi još jedna poslovna zgrada Cubus office building.

Rustikalni kontrast uglađenoj staklenoj arhitekturi pruža trgovački centar Im Viadukt, poznatog ciriškog arhitektonskog studija EM2N. Vijadukt iz 19. vijeka je pretvoren u brojne lokale sa prodavnicama manje poznatih modnih brendova, restoranima, dječiji vrtić i slično.

            U samom srcu poslovne zone nalazi se i mala sakrivena oaza. Ovom mjestu privukla me vertikala Freitag prodavnice sastavljene isključivo od brodskih kontejnera. 17 zarđalih metalnih kontejnera poređani su i sastavljeni tako da formiraju objekat jedinstven kao i proizvodi koji se u njemu prodaju. Radi se o brendu torbi koje se proizvode recikliranjem kamionskih cerada, unutrašnjih biciklističkih guma i pojaseva za vezanje. Odmah iza ove prodavnice ulazi se u Frau Gerolds garten, 2500 m² urbanog vrta. U dvorištu sa klupama i zelenilom služi se hrana i piće iz restorana i kafea, a u vrtu se gaje začini, povrće i voće koje se koristi u restoranu. U nekim lokalima smješteni su ateljei i prodavnice dizajnerskih brendova u kojim se ponekad održavaju radionice. Ono po čemu se ovo mjesto izdvaja od drugih jeste jedinstvena atmosfera i privremeni karakter. Čak i ukoliko gradske vlasti odluče da se na ovom mjestu pojavi još jedan poslovni objekat, ovaj montažni urbani vrt će moći da nastavi svoj život na drugoj lokaciji.

Zurich West is a former industrial area of the city, which today except of commercial buildings embodies many other facilities such as culture, art, cuisine, shops and architecture. It is located on the way between the main railway station and Zurich Altstetten, near Hardbruck tram station. It is part of the city that is changing and growing rapidly and where these changes are clearly visible. Witness to that are numerous construction cranes.

Among many facilities that can be found here, the one that stands out is "Prime Tower" the tallest building in Zurich, by authors Gigon Guyer Architects. This skyscraper was once called Maag tower, according to the former gear factory that stood in this place. This facility is basically octagon, whose facade stands out with its sharp edges and a simple glass curtain wall. Nearby there is another noteworthy building - Cubus office building.

Rustic contrast to this sleek glass architecture can be found in a shopping mall - Im Viaduct, designed by famous Zurich architectural studio EM2N. 19th century viaduct was converted into a number of smaller shops of famous fashion brands, restaurants, kindergarten etc.

In the heart of the business area , there is a little hidden oasis . I was attracted to this place by the vertical Freitag store made ​​entirely out of shipping containers. 17 rusty metal containers are sorted and assembled to form a single structure as unique as the products sold there. This is a brand of bags that are produced by recycling truck tarps, inner bicycle tires and seat belts. Right after this store there is Frau Gerolds garden, 2500 m2 of urban garden. In the courtyard with benches and greenery, food and drinks are served from restaurants and cafes, and in the garden spices, vegetables and fruits are grown, which are commonly used in the restaurant . In some shops there are studios and shops of designer brands in which  sometimes different kinds of workshops are held. What sets this place apart from others is the unique atmosphere of a temporary character. Even if city officials make decision to put another office building on this location, this prefabricated urban garden will be able to continue its life somewhere else.